Geen etnische profilering of discriminerend politiegedrag.

Wat is het probleem met etnische profilering?

(Onderstaande tekst werd in 2018 geschreven door KifKif vzw. Klik onderaan voor meer info.)

“Als je een getaande huid hebt, of er Arabisch uitziet, of je het nu bent of niet, dan heb je dikke pech. Je vreemde smoel zorgt ervoor dat je meer gecontroleerd wordt. Je zal meer kans hebben om in contact te komen met de politie, ook al wil je dat niet” – Mamadou, 32 jaar, Brussel.
Iedereen heeft recht op gelijke behandeling en bescherming door de politie. Dat zou een evidentie moeten zijn in een democratische rechtstaat, maar veel mensen met migratieachtergrond worden in hun contacten met politie geconfronteerd met etnische profilering en andere discriminerende behandelingen.
Wanneer de politie je stopt omwille van je uiterlijk en niet om wat je hebt gedaan, is er sprake van etnisch profileren. Stereotypen of veronderstellingen over je etniciteit, huidskleur, nationaliteit of religie zijn dan de aanleiding om je te stoppen, te controleren, te fouilleren of aan te houden, in plaats van je individueel gedrag. Dat bepaalde groepen in de samenleving anders behandeld worden door de politie is niet alleen onrechtvaardig en onaanvaardbaar, maar zorgt op lange termijn voor een verergering van veiligheidsproblemen voor iedereen.
Etnisch profileren is tegen de wet. Het is immers een vorm van discriminatie. Toch komt het nog vaak voor. Uit Europees onderzoek blijkt dat Belgen van Turkse en Noord-Afrikaanse afkomst vaker – soms zelfs tot dubbel zo vaak – gecontroleerd worden en op een minder respectvolle manier. Etnisch profileren zorgt voor wantrouwen tegenover de politie: het zorgt ervoor dat de politie niet van iedereen is, en dat is iedereens probleem. Internationaal onderzoek bevestigt dat etnisch profileren inefficiënt en zelfs contraproductief is; omdat het mensen en groepen vervreemdt van de samenleving, terwijl we iedereen nodig hebben om criminaliteit te bestrijden. De manier waarop de politie ons behandelt bepaalt hoe we ons voelen als onderdeel van de samenleving. “Soms probeer ik het contact met de politie te vermijden, omdat ik gewoon geen zin heb [om gecontroleerd te worden]. Dan kom ik niet eens meer buiten. Dan blijf ik gewoon thuis.” Oguz, 24, werkzoekend, van Turkse origine

Wat is de oplossing voor etnische profilering?

In tijden van verhoogde spanning en polarisatie is het belangrijk dat beleidsmakers het probleem van etnische profilering serieus nemen en actie ondernemen. Politieagenten moeten duidelijke instructies krijgen die die de ‘redelijke gronden’ voor een controle in de Wet op het Politieambt verduidelijken. Deze instructies moeten ze niet alleen op papier meekrijgen tijdens de politieopleiding, maar moet ook door leidinggevenden geïmplementeerd worden in het politiewerk. Ook de registratie van controles kan helpen om de politie een beter beeld te geven van hoe ze hun werk doen en kunnen verbeteren: de politie in Mechelen bijvoorbeeld is verplicht om elke controle te registreren en de reden voor de controle mee te geven aan de betrokkene. Politiekorpsen moeten goede relaties onderhouden met alle gemeenschappen, ook die van mensen met migratieachtergrond, om ervoor te zorgen dat er wederzijds vertrouwen kan opgebouwd worden. Tot slot moet er dringend werk gemaakt worden van laagdrempelige, onafhankelijke en transparante klachtenprocedures tegen politieagenten. Deze principes van partnerschap en verantwoording afleggen zitten trouwens vervat in de principes van de gemeenschapsgerichte politiezorg.
De strijd tegen etnische profilering is in feite niet meer dan het in de praktijk brengen van mensenrechten en de principes van gelijke behandeling en zorgt uiteindelijk voor een win-win: een samenleving waar iedereen zich gelijk behandeld voelt is een samenleving die meer veiligheid biedt voor iedereen.

Wat kan de federale overheid doen tegen etnische profilering?

In de Wet op het Politieambt moet een expliciet verbod komen op directe en indirecte discriminatie op grond van de beschermde criteria.Etnisch profileren moet expliciet verboden worden. Deze regels moeten omgezet worden in heldere politierichtlijnen over de manier waarop politionele handelingen kunnen worden getroffen zonder risico op willekeur en discriminatie. Er moet een duidelijkere standaard van redelijke gronden worden ingevoerd waarbij politieactiviteiten kunnen worden uitgevoerd op objectieve criteria. Dat vergt vorming maar ook een uitgebreide monitoring van politieactiviteiten, uitgesplitst per reden, zoals nationale of etnische afkomst, taal, religie en nationaliteit. Ook de deontologische code moet in die zin verder worden verfijnd. (Elf voorstellen voor een interfederaal actieplan tegen racisme)

Wat kan de Vlaamse overheid doen tegen etnische profilering?

De Vlaamse overheid moet meer middelen voorzien voor vorming over etnisch profileren en de antidiscriminatiewet, de antiracismewet en de negationismewet. Mensenrechtenorganisaties en politieagenten worden bij het geven van deze vormingen betrokken.

Wat kan de lokale overheid doen tegen etnische profilering?

De lokale overheid voorziet meer middelen voor vorming over etnisch profileren en de antidiscriminatiewet, de antiracismewet en de negationismewet. Mensenrechtenorganisaties en politieagenten worden bij het geven van deze vormingen betrokken.
Etnisch profileren wordt onder meer via volgende stappen aangepakt:
- een systematische registratie van politiecontroles (zowel voor identiteitscontroles, fouilleringen, huiszoekingen als arrestaties);
- het systematisch meedelen aan de gecontroleerde van de reden van de controle en het meegeven van een ontvangstbewijs van de controle. Met dit ontvangstbewijs kan de gecontroleerde aantonen hoe vaak hij/zij gecontroleerd is geweest.
- op regelmatige tijdstippen inzetten op ontmoetingen met mensen met een migratiegeschiedenis, met een speciale nadruk op jongeren. Organisaties met ervaring in bemiddeling kunnen daarbij betrokken worden. (Elf voorstellen voor een interfederaal actieplan tegen racisme)

Wat kan je als individu doen tegen etnische profilering?

Als je vermoedt slachtoffer te zijn van etnisch profileren, kan je klacht indienen bij de politiezone of bij Comité P. Je kan het ook melden bij Unia.
Filmen kan ook (ook als buitenstaander), vriendelijk vragen wat de reden voor de controle is, …
(Meer in de gratis folder van Amnesty International): https://www.amnesty-international.be/sites/default/files/bijlagen/folder...

Welke organisaties werken rond etnische profilering?

o   Amnesty International
o   Uit De Marge https://www.uitdemarge.be
o   Movement X
o   Minderhedenforum
o   MRAX
o   Liga voor Mensenrechten
o   Ligue des Droits Humains

Werkmateriaal rond etnische profilering

https://www.amnesty-international.be/sites/default/files/bijlagen/folder...